पछिल्लो समय नेपालमा चिनियाँ नागरिकहरू विभिन्न अपराधमा संलग्न हुँदै आएका छन्। अवैधरूपमा बसोबास गरी चिनियाँ नागरिकहरू ठूल्ठूला काण्डहरूमा समेत मुछिदै आएका छन्। जसको ज्वलन्त उदाहरण हो, सुन तस्करी प्रकरण। सुन तस्करी मुद्दामा करिब १० जना चिनियाँलाई प्रहरीले पक्राउ गरी अनुसन्धान गरिरहेको छ। प्रहरी स्रोतका अनुसार ती पक्राउ परेका चिनियाँहरूले भारतको मणिपुरबाट नक्कली भारतीय आधार कार्डसमेत बनाएका छन्।

नेपालमा चिनियाँहरू अनलाइन ठगीका धन्दामासमेत लागेको पाइएको छ। प्रहरीले विभिन्न स्थानबाट चिनियाँ नागरिकले सञ्चालन गर्दै आएका कल सेन्टरहरूमा छापा मारी अनुसन्धान अगाडि बढाएको अवस्था छ। अध्यागमन विभागको पछिल्लो रिपोर्टअनुसार पछिल्लो पाँच वर्षमा सबैभन्दा बढी चिनियाँ नागरिक नै अवैधरूपमा नेपाल बसेको पाइएको छ।

गृह मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार सन् २०२३ मा नेपालबाट निष्कासित हुने ४५८ जनामध्ये २०९ जना चिनियाँ नागरिक रहेका छन्। यसले पनि चिनियाँहरू नेपालको सुरक्षामा खतरा पैदा गर्नसक्ने आँकलन विज्ञहरूले गरेका छन्। नेपालमा रहेका अधिकांश चिनियाँ नागरिकहरू कुनै न कुनैरूपमा अपराधमा मुछेको भेटिएपछि सुरक्षा खतरा बढेको विज्ञहरूको बुझाइ छ।

त्यस्तै चिनियाँहरू तराई मधेसमा पनि निर्वाध सक्रिय देखिएका छन्। उनीहरूले विभिन्न भ्रम फैलाएर भारत र मधेसबीचको सम्बन्ध बिगार्न उद्धत रहेको विश्लेषकहरूको भनाइ छ। चिनियाँहरूको भारतीय सीमासम्मको पहुँचलाई सरकारले रोक्नुपर्ने उनीहरूको भनाइ छ। ‘नेपाल र भारतबीच सदियौंदेखि सामाजिक र सांस्कृतिक सम्बन्ध कायम रहँदै आएको छ। तराई मधेसका जनताहरूबीच त रोटोबेटीको सम्बन्ध नै रहँदै आएको छ। यस्तोमा विभिन्न तानाबाना बुनेर चिनियाँहरू मधेस प्रवेश गरिरहेका छन्। उनीहरू मधेसमा पहुँच विस्तार गरेर भारतसँगको सम्बन्धमा दख्खल पुर्‍याउन उद्धत छ। जुन दुई देशबीचको कूटनीतिक सम्बन्ध विपरीत हो। यसमा सरकारको ध्यानाकर्षण हुनुपर्छ,’ एक विश्लेषकले भने।

चिनियाँहरू तराई मधेस हुँदै अवैधरूपमा भारत प्रवेशसमेत गरिरहेका छन्। पछिल्लो एक वर्षमा बिना कागजात नेपालबाट भारत प्रवेश गर्दा करिब १५ चिनियाँ पक्राउ परेका छन्। चिनियाँहरूले स्थानीय अधिकारीहरूलाई घुस दिएर उत्तरी क्षेत्र (हिमाल)बाट नेपाली नागरिकताको नक्कली कागजात तयारसमेत गरेको पाइएको छ। यस्ता चिनियाँहरूले आगामी वर्षहरूमा उत्तरी क्षेत्रको जनसांख्यिकी परिवर्तन गर्न सक्ने विश्लेषकहरूको भनाइ छ।

त्यतिमात्र होइन, नक्कली नेपाली नागरिकताकै आधारमा चिनियाँहरू सकुसल भारत प्रवेश गर्न सकिरहेका छन्। उल्लेखनीय छ, यस्ता गैरकानुनी चिनियाँहरूले नेपाली कागजपत्रसहित भारतका विभिन्न क्षेत्रमा सरकारी सेवालगायत भारतका विभिन्न क्षेत्रमा रोजगारी पाउन खोजिरहेका छन्। किनभने भारतले नेपालीलाई सन् १९५० को शान्ति सन्धि र बमोजिम विभिन्न क्षेत्रमा रोजगारी पाउन, घर निर्माण गर्न र जग्गा खरिद गर्न दिने गरेको छ। मित्रता। तर, यी चिनियाँ अपराधीहरूका कारण भारत सरकारले आम नेपालीहरूलाई शंकाको घेरामा राख्नुपरेको भारतका नेपाल विज्ञहरूको भनाइ छ।

त्यतिमात्र होइन मानव तस्करीमा समेत चिनियाँहरू अग्रपंक्तिमा रहेका छन्। बेरोजगार नेपाली युवाहरूलाई ललाइफकाइ चिनियाँहरूले म्यानमारजस्ता क्षेत्रमा ओसारपसार गरिरहेका छन्। प्रहरी स्रोतका अनुसार म्यानमारमा लगेर नेपाली युवाहरूलाई अनलाइन ठगीमा प्रयोग गर्ने गरेको र त्यस्ता काम नगरे चरम यातना समेत दिने गरेका छन्।
त्यसैले चिनियाँलाई नेपाल र विशेषतः मधेसमा सक्रिय हुनबाट रोक्न सरकारले निगरानी गर्न जरुरी छ। नेपालको सार्वभौममाथि हुनसक्ने खतराबाट बच्न बेलैमा सचेत हुन जरुरी छ।