मिनराज चौधरी
मिनराज चौधरी

मिनराज चौधरी– चैत ११ गते चलल संविधानसभा/व्यवस्थापिका संसदक बैठकम फरक मेराईक माहौल रह। कारण संविधान सभाम प्रतिनिधित्व करुईया नेपाली का“ग्रेसबाहेक सक्कु थारू पार्टीक् सभासद एक्क होक संविधानसभा सदस्य निर्वाचन विधेयक २०७० ओ नेपाल स्वास्थ्य सेवा (चौथो संशोधन) विधेयक, २०७० समावेशी विधेयकम थारू जातिह मधेसी कोटामन ढरल विरुद्धम संशोधनक प्रस्तावक पक्षम जोरदार आवाज उठैल रलह। तर बिडम्बना ओत्रा सशक्त आवाज उठैटी–उठैटी फे थरुहट तराईक आदिवासी थारू, जनजातिसहित मुसलमान समुदायक लाग दुर्भाग्य बनल।
ऊ दिनीक संविधानसभक बैठकम यी विषयम करिब तीन घन्टासे ज्यादा बहस कर्टी थारू सभासदसहित ‘थारू जाति मधेसी होइन, ऊ आफूलाई अलग्गै आरक्षण चाहन्छ भने कुनै आपत्ति छैन’ कहटी गैरथारू सभासद फे थारून्हक पक्षम जोरदार आवाज उठैल। टब्बुपर कांग्रेस ओ एमालेक् ब्राह्मणवादी सोंच, चिन्तन ओ प्रवृत्ति बोकुइया कुछ शीर्ष नेतन्क कारण संविधानसभा सदस्य निर्वाचन विधेयक २०७० ओ नेपाल स्वास्थ्य सेवा (चौथा संशोधन) विधेयक २०७० संशोधन प्रस्तावक बिरुद्धम सदनक दुई तिहाई बहुमतसे अस्वीकृत करटी सारा थारून् मधेसी बनाईल।
संविधानसभक बहुमतसे थारू जातिह मधेसी कोटाम समाबेश कैगिल कारण संबिधानसभा/व्यवस्थापिका संसदम यकर बिरुद्धम सशक्त आवाज उठुईया सभासद सहित आम थरुहट तराईबासीन बहुत दुःखी बनैल बा। ‘थारून्हक पहिचान ओ अस्तित्व ओरुइया नेतन् थरुहट तराई अइनाम निषेध करब।’ ‘थरुहट संयुक्त संघर्ष समिति कहा“ हेराईल बा? थरुहटबासी काजे चुपचाप बाटो?’ हाली आब थरुहट आन्दोलन–३ क शुरुवात करो।’ ‘गद्दारी ओ धोखा डिहुईया नेतन् के के हुइट?’ ‘चैत्रक गर्मी चहर्गील, अरे थारू काजे टुह्र बाटो जूर? हाली सक्कु थारू उठी, मिलाई एक्क शूर’ अस्ट–अस्ट शब्दरुपी बिरोधक स्वर सामाजिक सञ्जाल फेसबुक मार्फत् बुलन्द रुपम उठ्टी बा। उठ्ना फे स्वभाविक हो। वास्तवम थरुहट भूमिह मधेस ओ थारून् मधेसी बनाई खोज्ना यी लौव विषय ओ पहिला बार नइ हो। बारम्बार हुइटी अइलक यी संवेदनशील विषयम यी देशक शासक प्रवृति बोकल नेतन्म बरा भारी राजनीतिक नीहित स्वार्थ ओ अभिष्ट बटिन कना घाम जसिन ओजरार बा।
मै यी विषयह काजे उठाई खोज्लक हो कलसे ऊ विधेयकम थारू जातिनक लाग कसिन व्यवस्था बा? यी विधेयक कसिक थारून् मधेसी बनाइल? संशोधन प्रस्तावक पक्षम संविधानसभा/व्यवस्थापिका संसदक मजा माहौल रहटी–रहटी फे काजे अनुमोदन नैहुइल? याकर कारक तत्व का हो? कहना पक्षक उजागर करटी न्यायपूर्ण ओ जायज मांगके पक्षम थप दवाबकारी भूमिका खेल्नाम माहौल बनाई सेक्जाइ कहना असरा लेलक हो।
संविधानसभा निर्वाचन विधेयक २०७०, दफा ७ उपदफा ३ म मधेसी कलक के के हुइट कना असिक व्याख्या कर्ल बा– ‘मधेसीबाट उम्मेद्वारी चयन गर्दा दलित, आदिवासी/जनजाति र अन्य समूह समेतको कूल जनसंख्या प्रतिशतको आधारमा समानुपातिक प्रतिनिधित्व हुने गरी उम्मेद्वारको सूची तयार गर्नु पर्नेछ। त्यसरी तयार गरेको उम्मेद्वारको बन्द सूची आयोगले तोकेको समयावधि भित्र सम्बन्धित राजनैतिक दलले अनुसूची–२ बमोजिमको ढा“चामा आयोग समक्ष पेश गर्नु पर्नेछ।’ यी कलक मधेसी भित्तर आदिवासी थारूसहित तराईक और जनजाति, मुस्लिम, दलित सक्कुजहन समाहित कर्लक हो। ओहमार थारू, मुसलमानसहित तराईक जनजातिनक अस्तित्व, पहिचान, नामेट कैक मधेसी बनाईल यी विधेयकम सक्कु पार्टीसे प्रतिनिधित्व करुइया थारू, जनजाति, मुसलमान सभासदहु“क्र संवेदनशील हुइटी बहुत चरणम छलफल कर्ल ओ अन्तम कांग्रेसक तेजुलाल चौधरी प्रस्तावक ओ एमालेक बैजनाथ चौधरीह समर्थक बनाक सक्कु दलसे प्रतिनिधित्व करुइया ४२ थारू सभासदहु“क्र संयुक्त हस्ताक्षर कैक संशोधन प्रस्ताव दर्ता करैना सहमति कर्ल।
संशोधन प्रस्ताव सम्बोधन कराईक लाग नेपालक शीर्ष राजनीतिक दल कांग्रेसक सभापति ओ प्रधानमन्त्री सुशिल कोइराला, शेरबहादुर देउवा, रामचन्द्र पौडेल, एमालेक् अध्यक्ष झलनाथ खनाल, माधवकुमार नेपाल, बामदेव गौतम, एमाओवादीक् अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल, फोरम लोकतान्त्रिकक् विजयकुमार गच्छदार आदि नेतनक घर–घर ओ पार्टी कार्यालयम जाक थारू सभासदह“ुक्र संयुक्त रुपम लबि¨ कर्ल। लबि¨ कर्ना कामेम यी पंक्तिकार फे स्वयं उपस्थित रह। लबि¨क क्रमम प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारम प्रम सुशिल कोईराला कहलाँ– ‘गृहमन्त्री संग यो सवालमा आजै कुरा गर्छु। के गर्न सकिन्छ भरे फोनबाट जानकारी गराउ“ला।’ ओस्टहक एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाल ‘माननीय बैजनाथजी यो सवालमा प्रस्तावक बनेर खुलेरै बोल्नुस्, पार्टीको ह्वीप लाग्दैन। हामी पनि तपाईहरुको साथ छौ कहलाँ।’ सक्कु शीर्ष नेतन् आ–आपन पार्टीसे यी गम्भिर सवाल सम्बोधन करैबी कहना प्रतिवद्धता समेत जनैल। तर अन्तम बहुट भारी धोखा डेलाँ, काजे? यी सवाल क बौछार आम थरुहट तराईबासी शीर्ष नेतन्  करही पर्ना बा।
थरुहट तराई पार्टी नेपालक संसदीय दलक कार्यालयम संयुक्त हस्ताक्षर कर्ना दिन बालुवाटारसे अइटी क का“ग्रेसक सभासद कैलालीक बुद्धिसागर चौधरी कह लग्ल– ‘हामीले यस निर्वाचन विधेयकको संशोधन प्रस्तावमा सही गर्न सक्दैनौं। महामन्त्री कृष्ण प्रसाद सिटौला र कानूनमन्त्री नरहरि आचार्यले यो विधेयक संशोधन भयो भने तपाईहरुको सभासद पद धरापमा पर्छ भन्नु भयो। यसकारण म आफै पनि मधेसी/जनजाति कोटाबाट सभासद भएको हुनाले आफैले आफ्नो पद धरापमा पार्न सक्दिन।’ कहटी हस्ताक्षर कर्नासे पाछ हटगैल। ओस्टहक प्रस्तावक बनुइया  कांग्रेससे सप्तरी–५ से प्रत्यक्षम चुनाव  जितल  तेजुलाल चौधरी फे दलगत ह्वीपक कारण संशोधन प्रस्तावकम सही कर नैसेक्जाई कहटी पाछ हट्गैल। बालुवाटारसे सु“घक आईल ऊ राजनीतिक बुट्टी बरा भारी समस्या उत्पन्न कराडिहल।
थरुहट तराईक आदिवासी भुमिपुत्र थारू लगायत मुसलमान ओ जनजातिन मधेसी सिटम आरक्षण कैगिल बास्केटमसे हटाक अलग्ग आरक्षणक व्यवस्था कराईकलाग उ विधेयकम संशोधनक लाग का“ग्रेसक सभासद बाहेक और सक्कु दल एक्क होख जैना सहमति अनुरुप प्रस्तावकम एमालेके बैजनाथ थारू ओ समर्थकम एमालेक जयप्रकाश थारू, ताराकान्त चौधरी, मञ्जु कुमारी चौधरी, एमाओवादीक् सन्तकुमार चौधरी, मानबहादुर चौधरी, अमनलाल मोदी थारू, थरुहट तराई पार्टीक गोपाल दहित, गंगा थारू, संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च (थरुहट) से रुक्मिणि चौधरी, राष्ट्रिय जनमुक्ति पार्टीक शिवलाल थापा ओ स्वतन्त्र सभासद अतहर कमाल मुसलमान हस्ताक्षर कैक विधेयक संशोधनक प्रस्ताव दर्ता करैल रलह।
संविधानसभा/व्यवस्थापिका संसदम यी मुद्दा सशक्त उठ्ना निश्चिन्त हुईल कारण चैत ११ गते बिहन्ने उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बामदेव गौतम गृहमन्त्रालयम थारू सभासदन बलाक छलफल कर्टी निर्वाचन विधेयकम संशोधन कर्ना विषयम अन्तिम मस्यौदा तयार कर्ल। जब दिनक संविधानसभा/व्यवस्थापिका संसदक बैठक चालु हुईल। प्रस्ताव सहित सर्मथन करुइया सक्कु सभासद ह“ुकन्हक जोरदार बोलाईसे सभा गुञ्जमान हुईल। यकर पक्षम मुसलमान सहित अखण्ड पार्टी नेपाल समथन जनाइल। असिन मजा ओ अनुकुल समय रहटी–रहटी फे जब उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बामदेब गौतम आपन सम्बोधनक क्रमम मांग जायज रहटी–रहटी फे अब्ब यी मांगह पूरा कर नैसेक्ना तर आगामी दिनम यकर लाग हालीसे हाली संबोधनक लाग पहल करब कना प्रतिवद्धता जनैटी संशोधन प्रस्ताव फिर्ता लिह लगैल। कौनो सरसल्लाह नैकरके चुप्पसे जाक बैजनाथ चौधरी संशोधन प्रस्तावक फिर्ता लेडेहल। ओकर पाछ सारा हाउस यी सवालम बोलुइयन ओर मुरी घुमाक हेर्टी टेबुल बजैटी बहुमतसे ऊ बिधेयक पारित होगिल कैक सभासद गंगा थारू बटैली।
सारा प्रयासक वावजुद असफल हुईल कारण यी पक्षम आवाज उठुइया थारू संभासदनक मन भुवर होगिलिन, आ“ख रसागिलिन, बोल अबरुद्ध होगिलिन। हुईना फे स्वभाविक हो, कुछ दलक थारू सभासद पदह बरवार ठन्ना, दलगत स्वार्थसे उप्पर उठ नैसेक्ना, नीहित स्वार्थ ओ अभिष्ट पूरा करक लाग आम थरुहट तराईबासीनक पहिचानह मटियामेट कर पाछ  नैपर्ना असिन राजनीतिक कुछ नेतनक राजनीतिक बेइमानीसे आज थारून्हक पहिचान कानूनी रुपम मधेसी समुदायम मिलैल बाट। का“ग्रेस ओ एमालेक थारू सभासदन यदि अडान लेक आघ बह्रट कलसे आज थारून्हक यी अवस्था नैहुइने रह। तर का कर्बी घुईयम पर्चल सुवरअस राज्यक शासनसत्ताम हालीमुहाली कर पर्चल ब्राहमणवादी सोंच, चिन्तन ओ प्रवृति बोकल यी देशक शासक/नेताह“ुक्र थारून् राजनीतिक झोलबोक्वा, कमैयाके रुपम हेर्ना/ठन्ना थारून् कहा“ अधिकार डिही? अधिकारसे फे बरा भारी पदह ठन्ना, दलीय स्वार्थसे उप्पर उठ नैसेक्ना कुछ थारू सभासद थारून्हक पहिचान ओ अस्तित्व ओराक मधेसीम मिलैल बाट।
का“ग्रेस ओ एमालेमका थारू सभासदन् लग्लिन की यी विधेयक संशोधन होजाइट वा किऊ मुद्दा डारदी कलसे हमार सभासद पद खारेज होजाई। यी गलत बुझाई हो। सामान्यतः कानुन बन्क आघक लाग लागु हुईट। पुरान हुईल/करल कामह यथावत ढरसेक्जैना सर्वमान्य नियम हो। यी प्रति विश्वस्त नैरलह कलसे संशोधन प्रक्रियाम यीह शब्द ढैक फे थारून्हक पक्षम विधेयक अनुमोदन कराई सेक्ने रलह तर संर्किण सोंच्क परिणाम आबसे थारू चुनाव लरबेर समाबेसी कोटा अन्तर्गत तराईक मधेसी समुदायक भित्तर रहख जनजाति थारू कैक उम्मेदवारी डिहपरी। ओस्टहक नेपाल स्वास्थ्य सेवाम जागिर खाईकलाग मधेसी होख जाइपर्ना कानुनी बाध्यात्मक प्रावधानक व्यवस्था कर्ल बा। यी थारू जातिक लाग बरा दुर्भाग्यपूर्ण अवस्था हो। सक्कु थारू सभासदहु“क्र छातीम हाँठ ढैक गहिंरसे सोंची कि अप्नहु“क्र संविधानसभाम का कर गैल बाटी? पद ओराजाई कैख थारू समुदायक लाग करपर्ना जिम्मेवारीसे डराक पाछ काजे हट्ली? यी सवाल आम थरुहटबासी अप्पन हु“कहनक मूल्याङ्कन कर्टी पुच्छटी बाट। यदि समयम जनतनक आघ करल प्रतिवद्धता पूरा कर नैसेक्बी कलसे कसिन सजाय पैबी आघ इतिहास अप्नहु“कहन बटैने बा।
अन्तम, आदिवासी भुमिपुत्र थारू जाति लगायत थरुहट तराईक एक्काइसठो आदिवासी जनजातिन मधेसीमन सूचीकरण करल विरुद्ध आपन अस्तित्व, पहिचान ओ अधिकारक लाग उठल/करल ऐतिहासिक थरुहट आन्दोलन (०६५/०६६) क पा“च बु“दे ओ २०६९ सालम हुईल दश बु“दे सम्झौता अभिनसम्म कार्यान्वयन नैहुईल हो। सम्झौता हुइल ५ बरस ९ दिनक पाछ फेरसे संविधानसभा/व्यवस्थापिका संसदक बहुमतसे संविधानसभा निर्वाचन विधेयक २०७० से थरुहट तराईक आदिवासी भुमिपुत्र थारू, मुसलमान सहित जनजाति समुदायके पहिचान मेटाक मधेसी कोटासे चुनाव लर्ना आरक्षणक व्यवस्था कर्ल बा। पद मोहक कारण कुछ थारू सभासदहु“क्र ऐतिहासिक महा भुल कैसेक्ल ओ डोसर बाट असिन विधेयक लन्ना मुख्य आधार कलक नेपालक अन्तरिम संविधान २०६३ म मधेस उल्लेख हुइल कारणफे हो। उहमार आब थारू जाति मधेस ओ मधेसीमनसे निक्रक् लाग सामान्य बल कैक नैपुगी। अन्तरिम संविधान संशोधन नैकरटसम अभिन ढिउरनक् समावेसी विधेयक निरन्तर रुपम अइटी रही ओ अस्टहक  हमार विक्षम अनुमोदन हुइटी रही। हम्र हाँठ मर्मराक मिस्टी रहीजैबी। उहमार आम थरुहट तराईबासी गहिरसे मनन करटी सोंची, जुटी ओ अधिकारक लाग फेरसे थरुहट संयुक्त संघर्ष समिति मार्फत् आन्दोलनक आ“धीबौखा लान्क बहार निक्री।
लेखक थरुहट तराई पार्टी नेपालके सचिव हुइट




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *